اتریوم چیست؟ تعریف ETH و بلاکچین اتریوم به زبان ساده

اگر به برنامه‌ها و سیستم‌های مالی متن‌باز، انعطاف‌پذیر، مقیاس‌پذیر، ایمن و قابل اعتماد در سطح جهانی علاقه‌مند هستید، اتریوم گزینه جذابی است. اتریوم (Ethereum) یک شبکه بلاکچین هوشمند است که از ارزهای دیجیتال، تراکنش‌های مالی و قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند. توسعه‌دهندگان و شرکت‌ها می‌توانند بر اساس شبکه اتریوم، فناوری‌های جدید تولید و تغییرات بزرگی در زندگی انسان ایجاد کنند. اتریوم ارز دیجیتال بومی خود یعنی اتر ETH را نیز به بازار ارزهای دیجیتال عرضه کرده است، اتر پس از بیت کوین به عنوان دومین رمزارز بزرگ و باارزش جهان شناخته می‌شود.

شبکه بلاکچین اتریوم چیست؟

اتریوم یک سیستم بلاک چین غیرمتمرکز و منبع باز است که به عنوان پلتفرمی برای طراحی و اجرای بسیاری از ارزهای دیجیتال و همچنین قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز عمل می‌کند. غیرمتمرکز بودن این شبکه شرایطی را فراهم می‌کند که Ethereum توسط مرکز یا نهاد خاصی مانند بانک‌ها و یا دولت‌ها اداره و کنترل نشود. هدف اتریوم تبدیل شدن به یک پلتفرم جهانی برای برنامه‌های غیرمتمرکز است که به کاربران در سراسر جهان اجازه می‌دهد نرم‌افزارهایی طراحی و اجرا کنند که در برابر سانسور، تقلب و خرابی مقاوم باشند.

ارز دیجیتال اتریوم (ETH) چیست؟

اتریوم با نام اختصاری ETH یک رمزارز با سیستم متن‌باز و قابل دسترسی برای همگان بر پایه شبکه بلاک چین است. این ارزدیجیتال توسط هیچ مرکز و یا نهادی کنترل نمی‌شود، هزاران سیستم کامپیوتری با نام نود یا گره از سراسر جهان می‌توانند این رمزارز بزرگ را کنترل کنند، امنیت Ethereum نیز به وسیله همین نودها تامین می‌شود. تمامی اطلاعات مربوط به اتر بین نودها توزیع و در همه آنها ذخیره می‌شود، این امر در نهایت به امنیت بالای اتریوم ختم می‌شود.

کاربران برای استفاده از شبکه اتریوم و خدمات ارائه شده در آن باید هزینه‌ای پرداخت کنند، اتر به نوعی سوخت شبکه محسوب شده و از آن برای پرداخت درون شبکه‌ای استفاده می‌شود، درواقع نودها به ازای پردازش تراکنش‌های مالی در شبکه و ایجاد بلاک جدید، اتر دریافت می‌کنند. این امر به دارندگان نودها انگیزه کافی برای انجام محاسبات را می‌دهد و امنیت شبکه نیز محفوظ می‌ماند.

از آنجا که ETH شبکه مخصوص به خود را دارد، یک “کوین” محسوب می‌شود، اما دیگر ارزهای دیجیتالی که در شبکه اتریوم طراحی و عرضه می‌شوند، به دلیل نداشتن یک شبکه مستقل، اصطلاحا “توکن” نامیده می‌شوند.

بیت کوین و اتریوم دو ارز دیجیتال بزرگ جهانی

بیت کوین و اتریوم اغلب با یکدیگر مقایسه می‌شوند، این دو رمزارز بزرگ علاوه بر شباهت‌های زیادی که باهم دارند، تفاوت‌های مهمی نیز دارند.

از مهم‌ترین شباهت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• استفاده از سیستم بلاک چین و غیرمتمرکز بودن رمزارز
• استفاده از سیستم همتا به همتا (بدون نیاز به نهاد یا واسطه مالی مانند بانک) برای انتقال اطلاعات و ارز
• داشتن بلاک چین اختصاصی برای هردو رمز ارز و “کوین” محسوب شدن آن‌ها
• امنیت بسیار بالای هردو شبکه به دلیل رمزنگاری و همچنین ثبت اطلاعات در تمامی نودهای شبکه
• برگشت ناپذیری و بدون توقف بودن تراکنش‌ها در هر دو شبکه

مهم‌ترین تفاوت‌های BTC و ETH نیز عبارتند از:

• شبکه اتریوم به عنوان بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند و برنامه‌های مالی غیرمتمرکز معرفی می‌شود، این درحالی است که بلاک چین بیت کوین تنها برای پشتیبانی از ارزدیجیتال BTC و یک روش پرداخت طراحی شده است.
• تعداد بیت‌ کوین هایی که می‌توانند در نهایت تولید شوند 21 میلیون است، این تعداد محدود می‌تواند هم مزیت و هم یک مشکل تلقی شود. اتریوم اما می‌تواند به طور نامحدود ایجاد شود، هرچند تعداد اترهایی که می‌توانند در سال استخراج شوند با توجه به مدت زمان پردازش یک بلاک اتریوم محدود می‌شود. اکنون بیش از 122 میلیون کوین اتریوم در گردش هستند.
• از سپتامبر 2022 اتریوم از مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند، بیت کوین اما از اجماع اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند و استخراج کنندگان به همین دلیل ملزم به رقابت برای دریافت پاداش هستند.
• ایجاد هر بلاک اتریوم نیاز به 14 ثانیه زمان دارد، اما زمان لازم برای ساخت هر بلاک بیت کوین 10 دقیقه است، سرعت انجام تراکنش بیت کوین نیز از اتریوم کمتر و در هر ثانیه 7 تراکنش است، اما در بستر اتریوم هر ثانیه 16 تراکنش پردازش می‌شود.
• تفاوت مهم دیگر بین اتریوم و بیت کوین در رابطه با نحوه برخورد این شبکه‌ها با هزینه‌های پردازش تراکنش‌هاست. در شبکه اتریوم هزینه انجام تراکنش تحت عنوان Gas Fee شناخته می‌شود و کاربران باید هزینه تراکنش را پرداخت کنند. این کارمزدها در شبکه بیت کوین بسیار کمتر از شبکه اتریوم است.

تاریخچه پیدایش اتریوم Ethereum

اتریوم برای اولین بار در سال 2013 توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) معرفی شد، بوترین همراه با سایر همکارانش در تابستان 2014، بودجه پروژه ETH را از یک فروش عمومی آنلاین تامین کردند. آنها موفق شدند 18.3 میلیون دلار بیت کوین کسب کنند. قیمت سکه اتریوم در عرضه اولیه آن 0.311 دلار بود. اکنون با فروش بیش از 60 میلیون اتر و با درنظر گرفتن قیمت کنونی آن، بازده سرمایه‌گذاری روی اتریوم با نرخ سالانه بیش از 270 درصد محاسبه می‌شود، به عبارتی از تابستان 2014 هر سال دارایی سرمایه‌گذاران تقریبا 4 برابر شده است.

اتریوم 2.0 چیست؟

اتریوم شبکه‌ای غیرمتمرکز است و نودها به انجام محاسبات و پردازش تراکنش‌ها پرداخته و آنها را تایید می‌کنند. با زیاد شدن قراردادهای هوشمند در بستر شبکه اتریوم و استفاده زیاد از این شبکه مشکل مقیاس پذیری در شبکه به وجود آمد. (یعنی سرعت انجام یک تراکنش پایین بود و هزینه انجام آن بالا)

اتریوم در ابتدا با مکانیزم اثبات کار (Proof of Work) فعالیت می‌کرد و کاربران به استخراج اتر می‌پرداختند. محاسبات و پردازش تراکنش‌ها در طی فرآیند استخراج انجام می‌شد. پس از به وجود آمدن مشکلات و تعداد زیاد تراکنش‌ها در سال‌های 2017 برای ICOها و در سال 2021 برای NFTها، سازندگان اتریوم تصمیم به حل مشکل مقیاس پذیری اتریوم با ارائه ETH 2.0 گرفتند.

Ethereum 0.2 در سپتامبر 2022 عرضه شد، این شبکه از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) استفاده می‌کند و تا حد زیادی سرعت انجام تراکنش‌ها بیشتر شده و کارمزد تراکنش‌ها نیز کاهش یافته است. در روش اثبات سهام افراد برای شرکت در محاسبات و اعتبارسنجی تراکنش‌ها باید اتر بخرند و نگهداری کنند، در اصطلاح به این کار Staking یا سهام‌گذاری می‌گویند. کاربران در ازای استیکینگ، کارمزد تراکنش‌های شبکه را دریافت می‌کنند و دیگر به سخت‌افزارهای پیچیده و گران‌قیمت برای مشارکت در شبکه نیازی نیست.

برای رسیدن به اتریوم 2.0 آپدیت‌های زیادی روی ETH رخ داد برخی از مهم‌ترین‌های آنها عبارتند از:

زنجیره بیکن  (Beacon Chain)

در زنجیره بیکن کاربران اقدام به ذخیره اتر و استیکنیگ آن کردند. طراحی و توسعه ETH 2.0 بر اساس زنجیره بیکن پایه‌گذاری شد. در طی انجام این فرآیند افرادی که به ذخیره اتر پرداختند به اعتبارسنج‌های شبکه تبدیل شدند.

شاردینگ  (Sharding)

برای حل مشکل مقیاس‌پذیری، شبکه اتریوم به بخش‌های کوچکتری به نام شارد (Shard) تقسیم شدند. (شبکه اتریوم به 64 شارد تقسیم شد) پس از تقسیم شدن شبکه دیگر نیازی نیست که تمام نودهای شبکه تراکنش‌ها را تایید کنند تا اعتبارسنجی کامل شود. شاردها به اعتبارسنج‌های بیشتری اجازه می‌دهد تا همزمان کار کنند و مدت زمان مورد نیاز برای رسیدن به اجماع را از طریق فرآیندی به نام اجماع تقسیم‌بندی کاهش می‌دهند.

مرج  (The Merge)

مرج به معنای ادغام و ترکیب است، بیکن اولین زنجیره برای توسعه اتریوم با شبکه اصلی ETH ادغام شد و بدین ترتیب الگوریم اجماع شبکه اتریوم از اثبات کار به اثبات سهام تغییر کرد.

چه کسی ETH را خلق کرد؟

اتریوم در مجموع 8 بنیان‌گذار دارد و این مسئله تاحدی برای یک پروژه رمزنگاری غیرمعمول است. این افراد برای اولین بار در ژوئن 2014 یکدیگر را ملاقات کردند.

ویتالیک بوترین روسی-کانادایی از اصلی‌ترین بنیان‌گذاران اتریوم است، او در سال 2013 برای اولین بار به معرفی اتریوم پرداخت. قبل از اتریوم بوترین روی وب سایت خبری مجله بیت کوین کار می‌کرد.

گاوین وود، برنامه‌نویس بریتانیایی را می‌توان دومین فرد تاثیرگذار در طراحی اتریوم دانست. اولین پیاده‌سازی فنی اتریوم به زبان C++ را وی کدنویسی کرد. Solidity را برای زبان برنامه‌نویسی بومی اتریوم پیشنهاد داد و اولین مدیر ارشد فناوری بنیاد اتریوم بود. گاوین وود، قبل از کدنویسی اتریوم، در مایکروسافت فعال بود. بنیاد Web3 نیز توسط او تاسیس شده است.

از دیگر بنیان‌گذاران Eth می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آنتونی دی ایوریو (Anthony Di Lorio)، که مراحل اولیه توسعه پروژه را برعهده داشت. چارلز هاسکینسون (Charles Hoskinson)، که نقش اصلی را در ایجاد بنیاد اتریوم مستقر در سوئیس و چارچوب قانونی آن ایفا کرد. میهای آلیسی (Mihai Alisie) که در ایجاد بنیاد اتریوم کمک کرد. جوزف لوبین (Joe Lubin)، کارآفرین کانادایی، که مانند دی ایوریو، در روزهای اولیه به اتریوم کمک مالی کرد و بعداً یک انکوباتور برای استارت‌آپ‌های مبتنی بر ETH به نام ConsenSys  تأسیس کرد.

دلیل به وجود آمدن اتریوم چیست؟

زندگی انسان در جهان امروز با اینترنت گره خورده است، افراد مجبورند اطلاعات شخصی، اطلاعات مالی و رمزهای خود را در بستر اینترنت استفاده و یا حتی ذخیره کنند. این اطلاعات در سرورهای شرکت‌های بزرگی ذخیره می‌شوند. شرکت‌ها اقدامات مهمی برای حفظ امنیت اطلاعات افراد انجام می‌دهند اما به‌هرحال پیش می‌آید که دولت‌ها‌، نهادها و حتی هکرها تحت اعمال فشار و یا قدرت به این اطلاعات دسترسی داشته باشند.

غیرمتمرکز کردن اینترنت هدفی بود که با توسعه بلاکچین مطرح شد. بیت کوین برای تسهیل امور مالی و غیرمتمرکز کردن این امور به جهان عرضه شد، اتریوم اما جاه‌طلبانه‌تر فکر کرد و خواست علاوه بر امور مالی، تمام امور مربوط به اینترنت غیرمتمرکز شود. افراد بتوانند تمام کارهای خود را دربستری انجام دهند که هیچ فرد، نهاد و یا دولتی به این اطلاعات دسترسی نداشته باشد و انجام این امور نیز تا حد زیادی با حذف واسطه‌ها تسهیل شود.

کاربردهای ETH چیست؟

کاربران با استفاده از Ethereum می‌توانند در هرکجا و هرزمان که بخواهند یک حساب برای خود باز کنند و در دنیای از برنامه‌ها جستجو و یا حتی شروع به ساختن برنامه کنند. شبکه اتریوم به عنوان پایه‌ای برای جوامع، برنامه‌ها، سازمان‌ها و دارایی‌های دیجیتال عمل می‌کند که هرکسی می‌تواند از آن استفاده کند.

اتریوم کاربردهای گوناگونی دارد که می‌تواند زندگی انسان‌ها را نیز متحول کند. در ادامه برخی از این کاربردها بیان می‌شوند.

• سیستم بانکداری برای همه:

با استفاده از اتریوم همه به خدمات مالی دسترسی دارند و می‌توانند وام دهند، وام بگیرند، پس‌انداز کنند؛ همه اینها تنها با اتصال به اینترنت امکان‌پذیر است.

• استفاده از اینترنت باز:

درحال حاضر تمام اطلاعات کاربران اینترنتی در فضایی مانند گوگل، آمازون، فیس بوک و غیره ذخیره می‌شوند. این کار در بسیاری از مواقع آسیب زننده است، دولت‌ها و هکرها می‌توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند و از آن سوء‌استفاده کنند. اما کاربران اتریوم به راحتی می‌توانند در این شبکه تعامل داشته باشند، برنامه بسازند، دارایی و هویت خود را کنترل کنند و اجازه دسترسی و کنترل به اطلاعات خود را به چند شرکت بزرگ ندهند.

• استفاده از شبکه همتا به همتا:

Ethereum شرایطی فراهم می‌کند که افراد بتوانند بدون واسطه با یکدیگر قرار بگذارند، توافق کنند و دارایی‌های دیجیتال برای یکدیگر انتقال دهند.

• ضمانت‌های بازرگانی:

مشتریان در شبکه Eth تضمینی امن و داخلی دارند که در قبال وجه پرداخت شده، عین خدمات توافقی را دریافت می‌کنند، مگر اینکه تغییراتی در توافق انجام شود. توسعه‌دهندگان نیز از طرف دیگر مطمئن هستند که قوانین بدون توافق آنها تغییری نمی‌کند.

• ارائه خدمات بدون سانسور

تمام خدمات در اتریوم غیرمتمرکز است، هیچ دولت و یا شرکتی بر اتریوم کنترلی ندارد و این یعنی غیرممکن است سانسوری در اتریوم رخ دهد و یا اینکه کسی بتواند مانع از دریافت، پرداخت و یا استفاده از خدمات شود.

مزایا و معایب Ethereum

بلاک چین اتریوم یک شبکه کارآمد و خاص است که توانسته در دنیای ارزهای دیجیتال مورد استفاده بسیاری از توسعه‌دهندگان و کاربران قرار بگیرد. با اینکه اتریوم یک پلتفرم جذاب و یک فناوری جدید است، اما مانند تمام محصولات ساخت بشر مزایا و معایبی دارد.

مزایای اتریوم:

• امنیت شبکه اتریوم بسیار بالا
• عملکرد شبکه بسیار قوی که موجب طراحی بسیاری از ارزهای دیجیتال در این شبکه شده است.
• شفافیت و غیرمتمرکز بودن اتریوم
• اختصاص داشتن حجم بسیار زیادی از بازار ارزهای دیجیتال به اتریوم
• فراهم کردن بستری برای انجام قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز

معایب اتریوم:

• مشکلات اتریوم در زمینه مقیاس‌پذیری
• سرعت پایین انجام تراکنش مخصوصا در زمانی که حجم تراکنش‌های شبکه بالا باشد
• Gas Fee (هزینه تراکنش) بالا در شبکه اتریوم
• استفاده از زبان برنامه‌نویسی پیچیده
• ریسک بالای سرمایه‌گذاری روی اتر مانند تمام رمزارزهای دیگر

آینده Ethereum

انتقال اتریوم به پروتکل اثبات سهام، کاربران را قادر می‌سازد تا تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کرده و بر اساس دارایی‌های اتر خود، اتر جدید بسازند و بخشی از ارتقاء قابل توجه پلتفرم اتریوم را انجام دهند، این ارتقاء با نام اتریوم 2.0 شناخته می‌شد. اما اکنون بسیاری از کاربران آن را تنها با عنوان اتریوم می‌شناسند. با این‌حال اکنون اتریوم دو لایه است. در لایه اول که لایه اجرا است، تراکنش‌ها و اعتبارسنجی‌ها رخ می‌دهند؛ در لایه دوم که لایه اجماع است، گواهی‌ها و زنجیره اجماع شکل می‌گیرند و حفظ می‌شوند.

با توجه به کارآمد بودن پلتفرم اتریوم و ارز دیجیتال ETH، بسیاری از کارشناسان آینده روشنی برای این پلتفرم و فناوری‌هایی که با استفاده از آن می‌توانند شکل بگیرند متصور هستند. سرمایه‌گذاری روی اتریوم نیز می‌تواند سودآور باشد، هرچند که برای سرمایه‌گذاری روی این ارزدیجیتال مانند تمام رمزارزهای دیگر باید تمام جوانب را سنجید، چراکه سرمایه‌گذاری روی رمزارزها یک روش سرمایه‌گذاری ریسکی محسوب می‌شود.

سوالات متداول

قرارداد هوشمند چیست؟

قراردادی که در بستر بلاک‌چین ثبت می‌شود، پس از ثبت هیچ کس نمی‌تواند مانع اجرای آن شود و به واسطه‌ای برای انعقاد قرارداد نیاز نیست. بحث اعتماد در قرارداد هوشمند حل شده است، چراکه کدهای کامپیوتری ملزوم به اجرای قرارداد هستند.

تفاوت اتریوم و اتریوم 2.0 چیست؟

تا قبل از سپتامبر 2022 اتریوم با مکانیزم اثبات کار یا استخراج کار می‌کرد، به دلیل مشکلاتی مثل سرعت انجام تراکنش‌ها و کارمزد بالا، سازندگان اتریوم، آپدیت جدید آنرا با نام ETH 2.0 ارائه کردند. اتریوم 2.0 با مکانیزم اثبات سهام کار می‌کند و بهبودیافته‌تر از اتریوم 1.0 است.

آیا هنوز امکان استخراج ETH وجود دارد؟

برای کاربرانی که از اتریوم 2.0 استفاده می‌کنند، امکان استخراج وجود ندارد، اما تعداد محدودی از کاربران با این آپدیت مخالف بودند و هنوز در شبکه اصلی اتریوم (با سیستم اثبات کار) EthereumPoW فعالیت می‌کنند، امکان استخراج ETHW در این شبکه وجود دارد.

مهم‌ترین ویژگی‌های اتریوم چیست؟

1. غیرمتمرکز بودن
2. دارای بلاک چین مخصوص خود
3. بدون نیاز به واسطه و همتا به همتا بودن
4. امکان انجام قراردادهای هوشمند و امور مالی در بستر اتریوم